Women: Poems Written by Aklanons

Women: Poems Written by Aklanons

Compiled and Edited by

Melchor F. Cichon

July 2007

NYNN ROWENA TAMAYO

Haead Kay Arwena

Gindaehan ta ikaw it mga bueak

Nga may kasiga ku adlaw

Ag kainit ku mga hiyom-hiyom

Agud taw-an it kasadya

Ro imong mga mata

Nga nagakasubo.

Mga violeta nga nagakiay-kiay

Sa huyop ku hangin

Pageaom ku mga daeanon

Nga owa maagyi!...

Ag mga rosas, singpuea ku dugo

Apang madali maeaay.

Ah, sayud ako kon paalin

Do mapisang it sanglibong parte

Ag do magbatyag it hapdi

Ku mga napirdi

Kay Nene: Beauty Contestant

Kaangay ka it sukoe

Nga nagapanukadkad

Ro imong kahumot

Nagawasaag

Sa maeamig nga

Kaaganhon…

Bituon ka nga masanag

Ni Tatay ag ni Tanay

Matam-is nga pag-eaum

Ni Toto ag ni Inday

Anay Nene, pagkakita ko

Kimo nga nagaki-ay-ki-ay

Sa entabladong huwad

Ag intremis nga kahayag

Ku artipisyal nga iwag

Abi ko baeakeon ka

Nga ginapaarag!

LOSALLY NAVARRO-ENDLURI

fear nothing

even if our taj mahal

is made of bamboo

MONALISA T. TABERNILLA

Panugiron it Sangka Ina

Kunana mamaylehan eang imaw

Sa pihak nga baryo,

Natandaan ko pa

Ginatipi-tipi na pa ngani ro gayad

Ku ana’ng eambong nga blu,

Sinakon pa ngani

“abi, ka gwapa gid a kimo.”

Owa gid ako magdahum

Nga abtan na ro mawrato.

Sang adlaw ag sang gabii

Imaw nga naduea,

Pero sa’a pagbalik

Bisan ako oaw na eagi makilaea

Ag ro ana’ng eambong nga blu

Gisi eot’a

Ag nagakurog nga nagasinggit,

“Indi ako magsugid,

Maeuoy kamo,

Ayaw, ayaw ninyo ako pagsakita!”

Indi mahuyap nga mga ginabii

Maghalin kato

Nga ginabinaril ko ro CAFGU ngato

Sa ako’ng mga damgo,

Ugaling sa kada pagbungkaeas ko,

Imaw’-a ro gabuyot it baril

Ag bukon it ako.

ALEX DE JUAN

BAKIT SI XELA AY NAGDIGHAY PAGKATAPOS MAG-INOM NG COKE?

Kanila lang

Puno ng pawis ang tansan

na nagyakap sa bibig ng Coke.

Naghalakhak ang tansan

na gin-aywanan ang bibig ng Coke.

Nagtambad ang kalawang

sa ilalim ng bibig ng Coke.

Gin-inom ni Xela ang Coke.

Si Xela ay nagdighay

pagkatapos mag-inom ng Coke

dahil gusto ng tansan na maulit

ang tunog ng kanyang halaklak

sa paglaho

ng kalawang

sa ilalim ng bibig ng Coke.

Kon do Pasahero hay Natag-ihi nga INdi eon Mapugngan

Kon do pasahero hay natag-ih nga indi eon mapugngan

Nga nagasakay sa pangmaeayuang biyahe nga dyip,

Hueaton nana nga may magpanaog

Ag mangutana sa drayber kon puydi imaw kaihi.

Kon do pasahero hay eaki,

Ginapansugtan imaw it drayber

Bangud sayod nana

Nga ro eaki hay maihi eang sa kariton it dyip.

Kon do pasahero hay bayi,

Ginapabungoe-bungoean eang imaw it drayber

Bangud sayod nana

Nga ro bayi hay indi makaihi sa kariton it dyip.

Kon may Gasakay nga sangka Pasahero sa Dyip

Kon may gasakay nga sangka pasahero sad yip

Do mga nagapueongko eon

Hay nagaieisdog paagto sa may gueuw-an.

Kon do gasakay hay bayi

Gakuub-kuob pa imaw nga maagto

Sa pinakapuntang pungkuan maeapit sa drayber.

Kon do gasakay hay eaki

Makabit

Eon lang imaw.

Kon amat, kon gadli ro drayber,

Owa eon nana ginapasakay ro bayi

Bangud indi antiguha magkabit.

JOHN BARRIOS

SI LOLA SA OPINING DAY

nang magbukas ang bagong sinehan

sa banwa ng Kalibo maraming tao

ang naglantaw: bata, estudyante,

nanay, tatay at isang lolang naninigaw

sa loob ng sinehan

dahil hindi makit-an si Ritsard

na nakipagbarilan

sa kanyang mga kontra

hindi lang siya umiimik

kung ang lumalabas na ay

si Gritsin na nakabating sot

sinasamahan naman ng kababaihan

ang katahimikan ay abala sa paninipol

habang gumagapang ang kamay

sa ilalim ng pantalon

gumagapang din ang kamay ni Lola

para mahigpit na hawakan

ang bote ng sopdrink niya

Ro Diperensya sa Tunga ni Mona Lisa ag Maria Clara

Sa mga Pilipino

Do hiabayag ag kusmaod

Indi pwede nga mag-iba

gani ginpatay ni Rizal si Ibarra

ag si Maria Clara ginpa-mongha.

Daya hay istorya nga buko’t masadya.

Pero eain si Leonardo Da Vinci.

Do anang Mona Lisa hay sangka mascara.

Dikara imaw nakabaligya it ideya—

Do rason kon ham-an sa Europa ag Amerika

Bukon it malisod magtiltil it kuwarta

Samtang sa Pilipinas

Gakutkot pa sa kadaeomon it eugta

Para mahakop do eapt-eapta

Nga metal it pagginhawa.

Ano abi kon ginhueam ni Rizal si Mona Linsa?

MELCHOR F. CICHON

Inay

Inay, matuod nga may diploma eon ako

Oeru ibis ag dayok man pirmi rang suea.

Pumanaw ako nga owa mag-eaong

Bangud  nga indi ko matiis nga Makita kang

Gatangis kakon.

Inay, kon manggaranon eang ako,

Eukaton ko ro atong eanas,

Patindugan kita’t bungalow,

Bakean kita’t kolord TV ag Hi-Fi.

Ugaling, Inay

Hasta makaron

Istambay man ako gihapon

Ay owa kuno ako’t diputadong maninoy.

EVA, SI ADAN

Bangud ginabot ka eang kuno sa gusok ni Adan

Agud may anang hampang-hampangan,

Maistorya-istoryahan ag mapautwas-utwasan

Sa oras nga anang kinahangean

Hay abu eon nga ngaean

Ro andang ginsueat sa imong daean:

Salome, Magdalena, Maria Clara, Bagyo Esyang.

Bangud mahuyang kuno ring dughan,

Maski ro bagyo nga makaeuka't butong

Ag makapaeunod it barko

Hay ginapapangaean man gihapon kimo.

Pero owa madumdumi't mga eaki

Nga maski si Mark Anthony

Hapatiyog-tiyog ni Cleopatra

Maski sa guwa it kama.

Owa nanda madumdumi nga si Gabriela gali

Ro nagpahaba't daean ni Diego Silang.

Ag sa Edsa kon owa ring kaeambong

Maghigot it rosas sa punta't armalite ni Freddie

Hay basi owa si Cory makasindi't kandila

Sa ermita't Malakanyang.

Mayad gid sanda magpalitik kon paano

Ka eang mapasunod-sunod sa andang ikog.

Owa gid sanda gapalitik kon paano mor magamit

Tanan ring utok, wawas ag hueag

Para kita tanan makatakas sa linaw it utang.

Owa ka gid kuno't kalibutan

Sa pagdumaea't gobyerno o simbahan.

Mayad ka eang kuno maghibi-hibi, magkiri-kiri

Kon magumon ring hilo sa imong saeag-utan.

Kon abu ring hasayran ag kon maghambae ka't

Kontra sa sueondan nga anda man nga hinimuan

Isaea ka ka amasona ag dapat eang nga isilda.

O kon bukon ngani myembro ka't grupo ni Brainda.

Eva, tupong gid eang kamo ni Adan

Sa tanan nga lugar, sa tanan nga butang.

Kon ham-at imo imaw nga ginapagustuhan?

O gusto mo gid eang nga ipadumdom

Nga kon ham-at makapalingkod imaw it leon

Hay ikaw ro anang kaibahan.

***

SI AMBONG, ATI

Si Ambong, Ati—maitum.

Kueong ra buhok, gision ra eambong, ga siki.

Gakung-kong, kung-kong ka maeupsi nga eapsag

Gapakalimos sa Jaro Cathedral, sa J.M. Basa Street

Ay gintabog eon ra pamilya sa eugta nga anay ginaayaman nanda’t haeo.

Si Ambong, Ati, maitum, indi kantigo magbasa, indi kantigo magsueat

Maski ka anang ngaean ay sa andang barangay owa’t eskuylahan.

Si Ambong, Ati, ginasinggit-singgitan, ginadela-delaan

It mga unga kun imaw mag-agi sa daean ay maitum.

Ginapahadlok it mga nanay sa andang gatangis nga mga unga.

O sa mga unga nga indi magtueog.

Kon fiesta, ginataw-an si Ambong it salin nga suea

Ginasueod sa plastic o sa bag-ong bukas nga lata.

Kun bukon ngani, ginabagsakan it gate.

Agod makayupyop it sigarilyo, gapamueot si Ambong it upos sa kalye.

Agod makasamit it hamburger o juice sa pakite,

Ginapaeapitan ni Ambong ro nagakaon maski sin-o nga anang maagyan.

Pag-abot it gabii, maeugad si Ambong sa sidewalk o sa waiting shed

Kahulid ka anang maeupsing eabsag—

Mayad eang kun may karton nga banig ag owa’t baha o uean --

Agod magbaskug euman ra tuhod sa pagpakalimos pagka-aga.

Si Ambong, Ati—maitum. Ra ele-ele, ra hibi, ra pangamuyo

Indi mabatian, indi mabatyagan it gobyerno sa siyudad it tawo.

Ra singgit it tabang hay singgit sa Pluto.

Si Ambong, Ati-- maitum, indi makit-an it atong gobyerno.

Kon Dinagyang, sa selebrasyon etsa pwera si Ambong.

Eutay kuno imaw sa mga bisitang dumueo-ong.

Si Ambong, maitum, ginatabog it blue guard

Bag-o pa man imaw maka-eapak sa gate it Atrium ag SM Shoemart

Kunta may Gloria nga magbatak kay Ambong sa libtong it kaimueon

Agod sa ulihi ro gobyerno may buwes nga masukot kay Ambong;

Agod sa ulihi makabakae man imaw it Levis o barong

Agod sa ulihi makaeskuyla man sa U.P. ra mga inapo;

Agod sa ulihi owa kana’t magtamay, owa’t magtabog

Kon imaw mag-agto sa SM City ag sa Atrium.

Si Ambong, Ati--Maitum. Apo ni Maniwantiwan.

Ag Filipino. Pares kimo, pares kakon.

Kon ham-at owa imaw sa listahan it mga Filipino nga dapat buligan?

Kon ham-at indi imaw makasueod sa atong ugsaran?

Kon ham-at indi naton imaw maagbayan?

Kon ham-at indi imaw makadungan katon magkaon sa restauran?

Siyudad man baea ra’t tawo, indi baea, banwa? Indi baea, banwa?

NANAY SORIANG

Samtang nagakaeanta ro mga agagangis

Sa palibot it andang baeay,

Ginatinueok ni Nanay Soriang ro nagakaupos

Nga tatlong kandila sa altar

Nga ginapalibutan it eapoy eon nga

Mga rosas ag orkid.

Nagyuhum imaw pagkadumdom nana

Ku ratong mga mahapdi ag matam-is

Nga mga oras kon siin

Imaw kato hay isaea pa nga duyan, haboe ag hagdan

Ku ap-at nana nga mga onga.

Apang makaron...

Kon hin-uno pa nana kinahangean

Ro mga hakos nanda...

Imaw eon lang isaea

Ro nagatueok sa nagakaupos nga mga kandila

Bangud ro mga onga nana kuno

Hay sobra gid kuno nga kasaku

Sa pag-eagas it kwarta

Sa tindahan it Baclaran,

Sa opisina it Makati,

Sa night club sa Ermita

Ag sa baeay it Intsik sa Hong Kong.

A LETTER

John,

I will definitely go home

To our house

Where we can see the clouds

Through the roof.

I'm fed up

With the twinkling neon lights,

But I have not yet paid

For the earrings that I got

From Mama San.

I need them so my tinkling

Will be louder and my hips

Will be heavier.

Don't worry, John,

This Christmas

You and I will create a moon

And through the roof

We two alone

Will grasp its light.

Ana

FOR LORENA

The bullet that pierced your throat

Did not really stop you

From breathing.  You are alive

As the rose that bears flowers

In my garden.  Your thorns

Are still there, only they are

Bent.  I can still smell your fragrance

Even from the distance.

It is still the same fragrance

That sharpened

The minds of your comrades

In crossing the ravines.

Your adversaries were wrong

In saying that you were silenced.

They are dreaming.

Your lips are clasped

But your voice

Is still reverberating,

Strongly, the squeezing,

And the twisting done

To our people

By our own countrymen.

YOU ARE A WOMAN

You are a woman---

A cook, a mother, a nurse,

A lover, a partner

In carrying rice seedlings,

In pulling beach seines

And in segregating

Sardines from puffers.

You are a partner in lighting candles

During a storm, during an earthquake.

Your arms can carry a sick child

Or a fallen hero

To a safe ground.

You are a woman

Who can laugh,

Who can love,

Who can sing

A lullaby

Or a war song.

You are a woman

Who can sigh,

Who can also lead an attack

With an armalite.

You are a woman

Who can push a pen

For freedom.

LORNA

Visit me after sunset

But bring me no roses

Nor candles.

It is enough that you still remember

That Sunday afternoon

At Pastrana Park

Where you blew your kiss

To my quivering lips.

When the time comes

For me to kiss the weeds

And be a part of the earth,

Sing no Ave Maria for me.

The chico

Where we planted our vows

Will wilt.

It is enough that you still remember

That Sunday afternoon

At Pastrana Park

Where you wiped my cold lips

With a black kerchief.

Goodbye!

WOMEN OF ANTIQUE

Stop crying now,

Women of Antique.

Your tears can’t raise a fallen man.

Shed no more tears,

Women of Antique.

The fallen hero

At the plaza

Like the man

At the tarmac

Is no Christ.

Shed no more tears,

Women of Antique.

Stand up and march

Against the fading light,

Against the moonless night

Until the breaking of the common dawn.

I, MARIA

When I untied my patadyong*

And wore long maong pants,

He gave me a belt

To tighten my hips.

I wiped away my tears

In the dark.

When I asked him to have a page-boy haircut,

He gave me a rubber band instead

To tighten my pony tail.

I followed his whim.

But when he chained me

Tightly

To his waist,

I bolted out

And knifed off

His head.

HER REPLY

I cannot accept your tears

As a peace offering.

Nor your kneeling.

I have enough of your plays,

Day and night.

My stage is now wrecked by your military footsteps,

Your stampings, your shouts

And your slaps on my face.

My mother spent priceless nights

To keep me from harms while I slept.

But here you are,

Blasting me to pieces

After giving you my heart,

After giving up my fashion career,

After leaving my parents

Just to be with you.

I buried

The makahiya leaves

That Maria Clara had entrusted me

Along with your promise

To offer me pink roses when I am down.

Unless you change

Your themes, your costumes, your scenes,

And recast your characters to our mutual understanding,

I will not bend to lift your heart

To embrace my clouded life.

Even then,

I’ll wait for you

At heaven’s rooftop.

THANK YOU, ANYWAY

I did not ask you

To keep my bitter mementos.

I knew from the start

That your heart had enough space only

For your own grief.

I did not ask you

To keep my tears for remembrance.

I knew from the start

That you wanted only to sip—

While it lasted—the juice that I could squeeze

From our fire.

Thank you, anyway,

As the golden ricefield thanks the volcano

For the lava it spews.

THE WHISPER

Aboy-aboy, batya and patadyong,

Listen to my heartbeats.

The chain I have with you

Is a cross to my calvary.

My parents told me

To just wipe away my biting tears

And put ice on my swollen lips,

A gift from my husband’s quick fists.

I have become his tail, my parents say,

After I have pressed my thumb

On our marriage contract.

Aboy-aboy, batya and patadyong,

It’s not a sin, isn’t it

To put off my chain from you

And march in the streets

With closed fists?

SUNDAY MORNING IN LEZO

In Lezo

On Sunday morning,

The mothers and their daughters

Will only drink tahu or coffee

And walk to church,

While the fathers

Will no longer fetch drinking water

Or chap fire woods

Because they are too busy

Blowing tobacco smoke to

And exercising their fighting cocks

Believing that the wages

They got from mixing cement with stones,

For one week,

Will double inside the cockpit.

YOUR JOURNEY

Your journey to His heart

Was a lifetime walk,

But He kept on waiting

For you.

He knew how you ignored

His presence

For you only saw

The proletariat.

He was an abstract non-existent

Blip, you used to say.

But He kept on waiting

For your honest understanding,

For you to discover Him

As your Lord.

Now you see

Not

Faded Christmas

But red

White

And

Green.

MOTHER

Mother

Is a lighted candle

And a winnow

Any time, any place

For a child

No matter what the price is.

WHY IS THE NIGHT DARK, MOTHER?

Mother, why is the night dark?

There is a moon, Toto, but the cloud is covering it.

Mother, why is the night dark?

The electric posts have electric bulbs,

But there is a brown-out.

Mother, why is the night dark?

I keep on lighting our kerosene lamp,

But the wind keeps on blowing it out.

Mother, why is the night dark?

Toto, it is better that you go to sleep.

The sun might rise

Early tomorrow.

No, Mother!

I will light again the kerosene lamp.

TO PILMA

You must not shed a tear

For me beloved.

I am not really leaving.

Please preserve my poems, my name.

They are for our children.

You must believe

That I am not leaving.

I was just asked by my Lord

To look for a new home

Where mayas are not caged

And gold fish are not aquariumed.

Shed no tears for me, Beloved.

We will meet again

Someday

In Heaven

Magdalena

Sige, magsugid ka kay Erap

Agod matakpan ka eagi it diyaryo sa karsada.

O mabalik ka eon lang

Sa tinubuan mo nga eanas?

Panumdumon mo ro mga gasgas

Sa tuhod ag sa siku mo

Sa paglinatay sa mga pilapil

Nga ginaputos it huyahuya.

Panumdumon mo ro bakagan ag dayok

Nga pirmi mo nga ginasuaea.

Bangud ring Tatay hay ginbutangbutangan nga nagpanakaw

Ag hasta makaron hay gaantos sa Muntinglupa.

Panumbdumon mo ro sakit it likod

Sa pagtanum it paeay

Ag sa paglinas it uhay

Sa suhoe nga kwarintan pesos sa sang adlaw.

Sige, magsugid ka kay Erap

Agod mailisan ka eagi

It putting eambong

Ku mga eaki nga owa mo pa hikita.

UUWI NA AKO

Uuwi na ako

Sa bahay naming see-through

Na malapit sa cell site

Ng isang cell phone company.

Babalikan ko na ang bunso ko

Hindi ko nga alam

Kung kilala pa niya ako

Dahil dumidede pa siya noon ng siya’y iwan ko.

Hindi ko rin nga alam

Kung kilala pa rin  niya ang ama niya

Dahil laging sumusuray-suray

Kapag  umuuwi. ito.

Iiwan ko na ang entablado

Kung saan ang spot light

At neon lights ang humahaplos

Sa basa kong katawan

Kasabay ng pagdilat

Ng mga matang sabog sa wiski

At sa usok ng sigarilyo

Uuwi na kao.

Gusto ko ng marinig

Ang tinig ng bunso ko

At yakap niyang mahigpit.

Gustong-gusto ko ng marinig ito

Sa bunso ko:

Inay, magsisimba tayo

Kasama ng Tatay ko.

Ah, Woman!
***Melcichon
April 2, 2014

A woman is not a lady.
She might sing you A Prayer
But she can mean it
Your Last Supper.
A woman might sway her hips
As she approaches you,
But she might be a cobra
That is ready to engulf you whole.
Or nibble you like red ant
Until your bone marrow is gone.
Or she will pout her lips
Ready to be a kiss of death.
A woman is never to be emulated
Though she praises you to Cloud 10--
With nimbus clouds
If not your sunset clouds.

Ah, a woman!
She can never be a lady.
But she can be
Your Ides of March.